पुणे जिल्हा परिषद जुन्नर आणि बारामतीमधील शिवनेरी किल्ल्याजवळील ऐतिहासिक वाड्यांचे जतन करत पर्यटनासाठी हेरिटेज होमस्टेमध्ये रूपांतर करत आहे. सांस्कृतिक वारसा जपण्याबरोबरच ग्रामीण पर्यटनातून स्थानिक रोजगार निर्माण करण्याचा प्रयत्न.
सायली मेमाणे
पुणे २३ जुलै २०२५ : पुणे : पुणे जिल्हा परिषदेने (ZP) एक आगळीवेगळी योजना राबवत जुन्नर येथील शिवनेरी किल्ल्याजवळ आणि बारामतीतील ऐतिहासिक वाड्यांचे हेरिटेज होमस्टे (heritage homestays) मध्ये रूपांतर करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या उपक्रमाचा उद्देश पारंपरिक सांस्कृतिक वारसा जतन करणे आणि ग्रामीण पर्यटनाच्या माध्यमातून स्थानिक लोकांना शाश्वत उपजिविकेचे साधन उपलब्ध करून देणे हा आहे.
हा निर्णय शिवनेरी किल्ला युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत समाविष्ट झाल्यानंतर घेण्यात आला असून, महाराष्ट्रात वाढत्या वारसास्थळ पर्यटनाच्या मागणीच्या पार्श्वभूमीवर घेतला गेला आहे.
जुन्नर तालुक्यातील १३ आणि बारामतीतील २२ अशा एकूण ३५ वाड्यांची ओळख पटवून त्यांचे जतन व दुरुस्ती करण्यात येणार आहे. या वाड्यांपैकी बऱ्याचशा शंभर वर्षांहून अधिक जुन्या वास्तू असून, त्यांना पर्यटकांसाठी अनुकूल करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात दुरुस्तीची आवश्यकता आहे. वाड्यांची स्थिती तपासण्यासाठी आणि त्यांच्या संवर्धन व नवोपयोगासाठी दोन समित्या गठित करण्यात आल्या आहेत. या समित्यांमध्ये वारसा वास्तुविशारद, इतिहासतज्ज्ञ, ट्रेकिंग गटांचे प्रतिनिधी आणि गटविकास अधिकारी यांचा समावेश आहे.
“ही योजना केवळ पर्यटनापुरती मर्यादित नाही. प्रत्येक वाड्याच्या मागे एक कथा आहे. अतिक्रांतीकरण व जनजागृतीच्या अभावामुळे हे वारसास्थळ नष्ट होत चालले आहेत. ही योजना या ऐतिहासिक वास्तूंचे जतन करेल आणि शेतकऱ्यांना त्यांच्या पारंपरिक मालमत्तेचे उत्पन्नाचे साधनात रूपांतर करण्यास मदत करेल,” असे पुणे जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी गजानन पाटील यांनी सांगितले.
या प्रकल्पासाठी जिल्हा परिषद खासगी पर्यटन संस्थांशी भागीदारी करत आहे. वाडे हेरिटेज होमस्टे म्हणून प्रमाणित झाल्यानंतर त्यांची नोंद महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळाकडे (MTDC) केली जाईल आणि ते ऑनलाइन बुकिंग प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध होतील. या योजनेचा पहिला टप्पा पुढील सहा महिन्यांत सुरू होण्याची शक्यता आहे.
सह्याद्री गिरिभ्रमण संस्था या जुन्नर येथील ट्रेकिंग संस्थेनेच सर्वप्रथम या संकल्पनेचा प्रस्ताव मांडला होता. त्यांच्या मते, वाडे हे ग्रामीण पारंपरिक अनुभव देणारी आदर्श जागा आहेत.
“यामुळे आपला वारसा टिकेल आणि गावकऱ्यांना त्यांच्या गावीच उत्पन्नाचे साधन मिळेल,” असे जुन्नरचे रहिवासी अनंत शिंदे यांनी सांगितले.
ही योजना यशस्वी झाल्यास ती पुढे राजगड, लोहगड अशा किल्ल्यांजवळील वारसास्थळांवरही राबवली जाईल आणि महाराष्ट्रात सांस्कृतिक पर्यटनातून ग्रामीण विकासाचा नवा आदर्श तयार होईल.
Do-follow Links:
Instagram
YouTube
Facebook
Twitter