वाहतूक शिस्त अभावी पुण्यात रस्ते अपघातांमध्ये मोठी वाढ होत असून पोलिसांची कारवाई असूनही नागरिक नियम पाळत नाहीत. आकडेवारीनुसार अपघातांचे प्रमाण चिंताजनक आहे.
सायली मेमाणे,
Pune २१ मे २०२४ : पुणे शहरात वाहनचालकांकडून रस्त्यावरील वाहतूक शिस्त पाळली जात नसल्यामुळे अपघातांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. रस्त्यावरील सुरक्षेच्या दृष्टीने वाहतुकीचे नियम हे एक अत्यावश्यक कवच असले, तरी अनेकजण त्याकडे केवळ कायद्याचे बंधन म्हणून पाहतात. हा दृष्टिकोन बदलणे ही काळाची गरज आहे.अलीकडील आकडेवारीनुसार, मागील दोन वर्षांत अपघातांच्या प्रमाणात लक्षणीय वाढ झाली आहे. २०२३ मध्ये शहरात सुमारे ९४० गंभीर अपघात झाले, ज्यात अनेक निष्पाप जीव गमावले गेले. २०२४ मध्ये ही संख्या ९९० च्या घरात पोहोचली असून, त्यात ७०० पेक्षा अधिक जण गंभीर जखमी झाले. विशेष म्हणजे, २०२५ मध्ये फक्त पहिल्या तिमाहीतच शेकडो अपघातांची नोंद झाली आहे.
पोलिस विभागाकडून रस्त्यावर वाहतूक शिस्त राखण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात कारवाई केली जात आहे. नियम मोडणाऱ्यांवर दंडात्मक कारवाई, लायसन्स रद्द करणे, गाड्या जप्त करणे अशा उपाययोजना केल्या जात आहेत. तथापि, प्रत्यक्ष परिणाम फारसे सकारात्मक दिसत नाहीत. उलट नियम मोडणाऱ्यांची संख्या वाढल्याचे निरीक्षण आढळले आहे.मद्यप्राशन करून वाहन चालविणे, सिग्नल तोडणे, मोबाईलवर बोलताना गाडी चालवणे, हेल्मेट किंवा सीट बेल्टचा वापर न करणे आणि ट्रिपल सीटने प्रवास करणे यामुळे रस्त्यावरचे धोके अधिक वाढले आहेत. यामुळे केवळ स्वतःचा नव्हे तर इतर प्रवाशांचाही जीव धोक्यात येतो. अशा सवयींवर केवळ पोलिसांची कारवाई नव्हे, तर सामाजिक जागरूकता हाच खरा उपाय आहे.
वाहतूक शिस्त हे एक सामाजिक मूल्य असून ते शालेय शिक्षणातच रुजवले गेले पाहिजे. प्राथमिक शाळांपासून विद्यार्थ्यांना रस्ता सुरक्षेबाबत शिकवले गेले, तर भविष्यात जबाबदार नागरिक घडतील. यासोबतच पालक, शिक्षक, प्रसारमाध्यमे आणि सामाजिक संस्था यांनीही सामूहिक जबाबदारीने काम करणे आवश्यक आहे.रस्त्यांची दुरवस्था, चुकीची रचना, अपूर्ण सिग्नल व्यवस्था आणि अपुरी प्रकाशयंत्रणा हेही अपघातांसाठी तितकेच जबाबदार घटक आहेत. स्थानिक प्रशासनाने याकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे. पुणे महापालिका आणि पीएमआरडीए यांनी यासाठी संयुक्तपणे दीर्घकालीन योजना आखणे आवश्यक आहे.
नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करून वाहतूक शिस्त अधिक प्रभावीपणे राबवता येऊ शकते. स्मार्ट सिग्नल प्रणाली, सीसीटीव्हीवर आधारित पाळत, डिजिटल दंड प्रक्रिया आणि जीपीएस ट्रॅकिंग यांचा वापर केला, तर वाहनचालकांमध्ये शिस्त निर्माण होईल.या समस्येचा एकमात्र उपाय म्हणजे प्रत्येक व्यक्तीने स्वतःहून नियमांचे पालन करणे. रस्त्यावर गतीपेक्षा जबाबदारी महत्त्वाची आहे. अपघातानंतर पश्चात्ताप करण्यापेक्षा, सुरुवातीपासूनच नियम पाळणं अधिक फायदेशीर ठरते.हा विषय केवळ पोलिस विभागाचा नाही, तर समाजातील प्रत्येक नागरिकाचा आहे. प्रत्येक जण एक पाऊल पुढे टाकले, तर अपघातांची संख्या निश्चितच कमी होईल. रस्त्यावरची वाहतूक शिस्त ही केवळ नियमांची अंमलबजावणी नव्हे, ती एक संस्कृती असली पाहिजे.