पुण्यात आत्महत्या प्रकरणे वाढत असल्याने मानसिक आरोग्याच्या गरजांवर आणि समाजातील भावनिक संवेदनशीलतेवर गंभीर प्रश्न निर्माण झाले आहेत.
सायली मेमाणे,
पुणे :२९ मे २०२४ : पुणे हे आधुनिक शहर असले तरी गेल्या चार वर्षांत पुण्यात आत्महत्या प्रकरणे चिंतेची बाब ठरत आहेत. अनेक सामाजिक, मानसिक, आणि भावनिक कारणांमुळे या प्रकरणांमध्ये सातत्याने वाढ होत असल्याचे चित्र आहे. ही आकडेवारी केवळ एक आकड्यांची नोंद नसून समाजातील गहिरं भावनिक संकट दाखवणारा आरसा आहे.
विशेष म्हणजे, अशा घटनांमध्ये सर्वसामान्य नागरिक, विद्यार्थी, कामगार, व्यावसायिक आणि तरुण वर्ग सर्वांचाच समावेश आढळून येतो. नैराश्य, ताणतणाव, अपयशाची भीती, नातेसंबंधांतील दुरावा, आणि सामाजिक अपेक्षांचा दबाव या सर्व गोष्टी आत्महत्येच्या पाठीमागे असलेल्या मुख्य कारणांमध्ये गणल्या जातात.
मनोवैज्ञानिक तज्ज्ञांच्या मते, आत्महत्या ही बहुतेक वेळा एखाद्या एकटेपणाच्या, असहायतेच्या किंवा मानसिक रोगाच्या पातळीवर पोहोचलेल्या व्यक्तीची अंतिम प्रतिक्रिया असते. योग्य वेळी मार्गदर्शन, संवाद, आणि भावनिक आधार मिळाला असता, बरेचसे जीव वाचू शकले असते.
पुण्यात अनेकदा विद्यार्थी वर्ग सर्वाधिक दबावाखाली असतो. स्पर्धा परीक्षा, करिअरची अनिश्चितता, पालकांच्या अपेक्षा आणि वैयक्तिक समस्यांमुळे विद्यार्थ्यांमध्ये आत्महत्येची प्रवृत्ती वाढलेली दिसते. ही एक सामाजिक इशारा देणारी बाब आहे. मानसिक आरोग्याचे महत्त्व समाजात समजून घेतले गेले पाहिजे आणि यासाठी शाळा, कॉलेज, कार्यालये आणि घर या सर्व ठिकाणी मानसिक आरोग्याबाबत संवाद निर्माण होणे गरजेचे आहे.
एकेकाळी ‘कमजोरी’ समजले जाणारे मानसिक आरोग्य आजच्या काळात सर्वाधिक महत्त्वाची गरज बनली आहे. या पार्श्वभूमीवर पुण्यातील काही स्वयंसेवी संस्था, हेल्पलाइन सेवा आणि मानसोपचार तज्ज्ञ समाजात जागरूकता वाढवण्याचे काम करत आहेत. या सेवांचा जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत प्रसार होणे गरजेचे आहे.
पुण्यात आत्महत्या प्रकरणे रोखण्यासाठी समाजाने केवळ घटना घडल्यानंतर प्रतिक्रिया देण्याऐवजी पूर्वतयारीची भूमिका घेतली पाहिजे. मानसिक आरोग्यविषयक कार्यशाळा, मोफत समुपदेशन सेवा, संवादाचे व्यासपीठ, आणि खुल्या चर्चांचा आग्रह ही काळाची गरज आहे.
कोणत्याही व्यक्तीच्या जीवनात अडचणी आल्याच तर त्याला “तू एकटा नाहीस” हे जाणवायला हवे. समाजातील प्रत्येक घटक — कुटुंब, शैक्षणिक संस्था, मीडिया, आणि शासन — यांनी या दिशेने सक्रिय भूमिका बजावणे आवश्यक आहे.