सीडब्ल्यूपीआरएस ओपन डे अंतर्गत नागरिकांना खडकवासला येथील केंद्रात विविध धरणांचे नमुने व जलविद्युत प्रकल्पांचे आराखडे पाहण्याची संधी मिळणार आहे.
सायली मेमाणे
पुणे ७ जून २०२५ : सीडब्ल्यूपीआरएस ओपन डे ही एक विशेष संधी आहे, ज्यामध्ये नागरिकांना देशातील धरणांचे प्रत्यक्ष अभ्यास नमुने आणि जलविद्युत प्रकल्पांचे आराखडे जवळून पाहता येणार आहेत. पुण्यातील खडकवासला परिसरातील केंद्रीय जल आणि विद्युत संशोधन केंद्रात १४ जून रोजी सकाळी १० वाजता या कार्यक्रमाचे उद्घाटन होणार असून, उद्घाटन राष्ट्रीय जल अकादमीचे मुख्य अभियंता डी. एस. चासकर यांच्या हस्ते होणार आहे. केंद्राचे संचालक डॉ. प्रभात चंद्रा यांनी पत्रकार परिषदेत याची माहिती दिली.
पुणेकरांसह राज्यभरातील नागरिक आणि विशेषतः विद्यार्थ्यांसाठी हा उपक्रम अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे. विद्यार्थ्यांना जल व्यवस्थापन, विद्युत निर्मिती, नदी अभियांत्रिकी आणि प्रकल्प विकास या क्षेत्रातील आधुनिक संशोधनाची आणि तंत्रज्ञानाची प्रत्यक्ष झलक या ओपन डे उपक्रमामुळे मिळणार आहे. या उपक्रमात मुंबई बंदर, वेव्ह फ्ल्यूम, यमुना नदी प्रकल्प, रतले, पोलावरम, मंगदेछु जल विद्युत प्रकल्प, तसेच गुजरातमधील कल्पसर प्रकल्पाचे नमुने उपस्थित नागरिकांना पाहता येतील.
सीडब्ल्यूपीआरएस हे केंद्र जलशक्ती मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्यरत असून, देशातील लहान-मोठ्या धरणांचे आराखडे, त्यांच्या मजबुतीकरणासाठीची उपाययोजना आणि जलप्रणालीच्या सुरक्षिततेवर संशोधन करते. यामध्ये फिजिकल मॉडेलिंग, वेव्ह फ्लो सिस्टिम, स्ट्रक्चरल अ‍ॅनालिसिस यांचा समावेश आहे. या उपक्रमामुळे नागरिकांना जल प्रकल्प कसे आखले जातात, धरणांचे स्वरूप आणि संरचना कशी असते, याचे सखोल ज्ञान मिळेल.
केंद्रात यापूर्वी भारतातील अनेक महत्त्वाच्या प्रकल्पांचा अभ्यास करण्यात आला आहे. महाराष्ट्रातील कोयना, उजनी, तसेच गंगानदीवरील बॅराज, हिमालयीन प्रदेशातील जल विद्युत प्रकल्प, आंतरराष्ट्रीय प्रकल्पांसह काही आफ्रिकन देशांमधील नदीप्रणालींचा अभ्यासही याच केंद्रातून झाला आहे. यामुळे या संस्थेचे जागतिक पातळीवर मोठे योगदान आहे.
शालेय आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी हा उपक्रम त्यांच्या करिअरच्या दृष्टीनेही दिशादर्शक ठरू शकतो. अभियांत्रिकी, पर्यावरण, जलसंपदा आणि ऊर्जा क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांसाठी हा अनुभव अभ्यासक्रमात वापरता येईल असा ठरेल. त्यामुळे शिक्षकांनीही आपल्या विद्यार्थ्यांना या ओपन डे उपक्रमाला नेण्याचा विचार करावा.
पावसाळ्याच्या पार्श्वभूमीवर धरणे, बॅराज, सांडव्यांची कार्यपद्धती आणि त्यांची गतीशीलता याचे सखोल प्रात्यक्षिक पाहण्याची ही दुर्मिळ संधी आहे. यामुळे नागरिकांमध्ये जलसाक्षरता वाढण्यास मदत होईल आणि धरणांच्या कार्यपद्धतीबाबत सुस्पष्टता निर्माण होईल.